پورتال دولت مقابل پورتال مردم

کافی است دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات را بشناسید و فرمول جمله سازی معروف او را بدانید. به این ترتیب هر کلمه ای می تواند بدل به یک حماسه و پروژه بزرگ شود و شما هر جا که عبدالمجید ریاضی هست می توانید با خیال راحت مطمئن باشید ماست سیاه است و او و همکاران اش سخت مشغول کار.
یکی از آخرین نمونه از جمله سازی های آقای دبیر، و البته مقام مافوق اش در وزارت ارتباطات که کم از او ندارد از حماسه سازی در حرف به سبک جواد خیابانی، اعلام خبر راه اندازی پورتال دولت الکترونیکی ایران دات آی آر بود.
فرمول معروف که یادتان هست؟ افزودن کلمه ملی، یک وب سایت و تقریبا دیگر هیچ؛ خبر اینطوری اعلام شد: پورتال ملی ارائه سرویس های الکترونیکی دولت در آدرس www.iran.irراه اندازی شد.
خب تا اینجای کار مقادیر ضرایب ثابت فرمول بالا مشخص شده و حالا مانده شرط سوم، اینکه چطور می شود تقریبا "هیچی" را جای یک پروژه ملی قالب ملت کرد.
برای این موضوع میکرفون در اختیار آقای معاون فناوری اطلاعات وزارت ICT، به عنوان مجری این طرح در مراسم افتتاح این پورتال قرار می گیرد: تاکنون ? هزار جایگاه اطلاع رسانی قابل دسترسی شناسایی شده است و از طریق این پورتال اطلاعات آن در اختیار دیگران قرار خواهد گرفت همچنین ??? خدمت نیز هم اکنون از طریق این درگاه ارائه می شود.
لازم نیست به بررسی آن ? هزار "جایگاه اطلاع رسانی" بپردازید و به این فکر کنید عبدالمجید ریاضی و همکاران اش واقعا چه زحمتی کشیده اند که لینک ??? سرویس الکترونیکی که از طرف مثلا بانک های خصوصی و دولتی، شهرداری و دیگران ارائه می‎شود، در پورتال ملی شان قرار داده اند، بهتر است سریع یک تیم روانشناسی و جامعه شناسی تشکیل بدهید و جملات بعدی او را برای شان بخوانید تا بررسی کنند تا با کشف دلیل این اعتماد به نفس بی حد و حصر هدیه بزرگی به جامعه بشری بدهند.
آنجایی که می گوید: بحث دولت الکترونیکی، در دنیا از سابقه ?? ساله برخوردار است اما در کشور ما حدود ? سال است که این موضوع مطرح شده و متاسفانه اقداماتی که در این زمینه انجام شده در حد انتظار مردم نبود زیرا این موضوع ابعاد گسترده ای دارد.
و لابد ایران دات آی آر پایانی است بر ? سال انتظار و دقیقا آن چیزی است که مردم می خواهند.
حالا نوبت این است که خجالت بکشیم و کمی منت سرمان بگذارد آقای دبیر و تازه به ما بفهماند که او آنقدر باهوش است که ? ماه قبل از محول شدن یک وظیفه برعهده اش، احتمالا تکلیف بر او الهام می شود و پیش پیش کار شروع می شود. ببینید:
بحث پورتال در برنامه چهارم نیز آمده بود اما وزارت ICT مسئول انجام آن نبود، اما بر اساس تصویب نامه ای که توسط نمایندگان ویژه رئیس جمهور ابلاغ شد، ایجاد درگاه واحد دولت الکترونیکی از ? ماه پیش به عهده وزارت ICT گذاشته شد، البته ما فعالیت در این زمینه را از حدود ? ماه قبل آغاز کرده بودیم. طبق تصویب نامه، اجرای پورتال باید تا پایان شهریور ماه به اتمام می رسید که خوشبختانه چند روز زودتر پورتال دولت الکترونیکی راه اندازی شد.
او حتی به کوری چشم منتقدانی که فکر می کنند پورتالی مثل این را می شود یک هفته ای هم جمع و جور کرد تاکید کرد: ما با تشکیل تیمی تقریبا از ? ماه پیش مطالعات وسیعی را در این زمینه آغاز کرده و خواسته ها و نیازهای مردم را مورد بررسی قرار دادیم.
و خب اگر در آخر از حال ما پرسیده باشید، ملالی نیست جز موازی کاری و طبیعتا برای آقای دبیری که یک سال اول فعالیت خود را به جنگ قدرت سپری کرد و طوری رفتار کرد که هم شوراها و سازمان ها حساب کار دست شان بیاید که نمی شود بدون اطلاع او حتی آب بخورند، این موضوع مهم است و برای همین است که توضیح می دهد: در شرایط فعلی وظیفه راه اندازی پورتال رسمی دولت به ما سپرده شده بود البته زمانی این وظیفه برعهده سازمان مدیریت و برنامه ریزی قرار داشت. البته در این زمینه کارهای پراکنده زیادی انجام شده که تمامی آنها از نیمه رها شده اند.

پ مثل پول، پ مثل پورتال

اگر می خواهید بدانید که دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات دقیقا از چه حرف می زده است و کدام پروژه ها و چرا نیمه کاره رها شده اند باید کمی عقب برگردیم. به زمانی که بنا شد بر اساس بخشنامه معاون اول رییس جمهور وقت و به منظور دستیابی عموم مردم به اطلاعات، کلیه وزارتخانه ها، سازمان ها، مؤسسات و شرکت های دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی و استانداری های سراسر کشور موظف به راه اندازی پورتالی به نام مردم شوند.
حتی در دولت پیشین نیز ماجرای راه اندازی یک پورتال برای ارائه خدمات الکترونیکی دولت کاملا عامه پسندانه تبدیل به یک خبر شد و حتی غلو آن در تعداد خدمات ارائه شده از ??? خدمت اعلام شده از سوی معاون وزیر دولت نهم بیشتر بود.
سخنگوی دولت آن روزها اعلام کرده بود: در مرحله ی اول اجرای این طرح، اطلاعات مورد نیاز مردم در مورد ??? خدمت اولویت دار دستگاه های اجرایی و از مراحل بعدی اطلاعات دیگر خدمات در پورتال اطلاع رسانی ملی «مردم» قرار خواهد گرفت.
در متن بخشنامه دکتر عارف، معاون اول رییس جمهور، آمده بود:
"در اجرای ماده ( ?) مصوبه ی شماره ??/???. ط مورخ ??/?/?? شورای عالی اداری و برای تحقق دولت الکترونیکی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (که در این بخشنامه به اختصاص سازمان نامیده می شود) وظیفه دارد برای دستیابی آسان و سریع عموم مردم به اطلاعات و خدمات دستگاه های اجرایی، نسبت به راه اندازی جایگاه اینترنتی ( پورتال) به نام «مردم» اقدام نماید. در مرحله اول اجرای این طرح، اطلاعات مورد نیاز مردم در مورد دویست خدمت اولویت دار دستگاه های اجرایی و از مراحل بعدی اطلاعات دیگر خدمات در پورتال اطلاع رسانی ملی «مردم» قرار خواهد گرفت.
علی هذا مقتضی است کلیه ی دستگا ه های اجرایی اقدامات لازم را تا تکمیل اطلاعات این جایگاه به شرح زیر انجام دهند:

• در مورد خدمات اولویت دار در هر مرحله اطلاعات زیر را به صورت مکتوب در اختیار سازمان و یا نماینده آن قرار دهند و نهایت همکاری را با نماینده معرفی شده سازمان در این زمینه معمول دارند.

1. نام دستگاه ارائه دهنده خدمات
2. شرح و تعریف مختصری در جهت معرفی خدمات
3. ارتباط دستگاه ارائه دهنده ی خدمت با سایر دستگاه ها در جهت انجام خدمت
4. قوانین و مقررات مربوط به ارائه ی خدمت
5. مدت زمان لازم برای انجام خدمت توسط دستگاه
6. هزینه های مربوط به انجام خدمت و چگونگی پرداخت آن توسط خدمت گیرنده
7. فرم های مورد نیاز برای انجام خدمت
8. مدارک لازم جهت دریافت خدمت
9. آدرس و نحوه ی دسترسی مردم برای دریافت خدمت

• پس از راه اندازی پورتال اطلاع رسانی مردم در شبکه ی اینترنت، مسؤولیت اعمال تغییرات و اصلاحات و به روز رسانی اطلاعات و فرم های مربوط به هر دستگاه به عهده ی همان دستگاه است. دستگاه های اجرایی همچنین موظف اند تغییرات اعمال شده را از طریق ساز و کاری که در این جایگاه طراحی خواهد شد، به مدیریت آن اعلام نمایند.
• به منظور احراز هویت نمایندگان دستگاه ها برای اعمال تغییرات و اصلاحات لازم و به روز رسانی اطلاعات موجود در این جایگاه متعاقبا دستور العملی توسط سازمان از طریق همین جایگاه ابلاغ و نسبت به ارائه ی نام کاربری و رمز عبور به نماینده ی منتخب هر دستگاه اقدام خواهد شد
• دستگاه های اجرایی می توانند اطلاعات و فرم های خدمات دیگر خود را پس از انجام هماهنگی های لازم که از طریق پورتال ملی «مردم» با مدیریت آن صورت خواهد گرفت، در پورتال اطلاع رسانی قرار دهند.
• به منظور آموزش نحوه اعمال تغییرات و به روز رسانی اطلاعات در پورتال اطلاع رسانی «مردم» و قرار دادن اطلاعات مربوط به خدمات جدید، دستگاه های اجرایی نمایندگان خود که مسوول به روز رسانی اطلاعات این پورتال می باشند به سازمان معرفی می نمایند تا پس از برنامه ریزی توسط مدیریت پورتال، در دوره ی آموزشی مربوط نیز شرکت نمایند." اما راه اندازی پورتال مردم که هم زمان با راه اندازی پورتال دولت در زمان دولت گذشته در دستور کار قرار گرفته بود دستخوش تغییراتی شد و در کوران تغییر دولت به فراموشی سپرده شد، و خب از آنجایی که این اعتقاد عجیب به ذهن خیلی ها رسوخ کرده بود که اگر دولت برای خودش پورتال دارد، مردم هم برای خودشان پورتال می خواهند طی یک موازی کاری رسمی و تمام عیار پروژه پورتال مردم دوباره به جریان افتاد و این بار بر سربرگ نامه های گردش کار نام iranmardom.ir نقش بست. این پورتال که به منظور اجرای مصوبه شورای عالی اداری توسط مرکز نوسازی و توسعه فناوری اداری، سازمان مدیریت و برنامه ریزی، راه اندازی شده است همچنان و بعد از سه سال همان ادعای روز اول را با خود دارد: اطلا عات مورد نیاز مردم در??? خدمت اولویت دار دستگاه های اجرایی (و از مراحل بعد، اطلا عات دیگر خدمات)، در پورتال اطلا ع رسانی ملی «مردم» قرار خواهد گرفت. برای آنکه به شباهت های این طرح با پورتال ایران پی ببرید باید بدانید که قرار است تمام دستگاه های اجرایی انجام اقدام های لا زم را برای تکمیل اطلا عات و به روزرسانی آن بر عهده بگیرند و طبق بررسی هایی که تا کنون مجری این طرح صورت داده است حدود ? هزار خدمت باید از طریق این پورتال به مردم ارائه شود. در پورتال مردم کلیه خدمات دستگاه های دولتی به ?? گروه تقسیم شده اند. آموزش، اشتغال و نیروی انسان، امور انتظامی، امور قضایی و قوانین، انرژی، ایرانگردی و جهانگردی، بانکداری، بیمه و مالیات، بهداشت و درمان، تجارت و صنعت، خانواده و جامعه، راه‎ها و حمل و نقل، علوم، فناوری و ارتباطات، فرهنگ و هنر، کشاورزی و محیط زیست، مسکن و شهرنشینی، ویزا و مهاجرت، گروه های ??گانه ارائه خدمات به مردم هستند. بنا بر اعلام مسئولان این پروژه، در این پورتال دسترسی به خدمت مورد نظر از سه طریق: فهرست خدمات، موضوع های خدمات ادارات و خدمات، امکان پذیر است. از آنجا که مسئولیت اعمال تغییرات، اصلا حات و به روزرسانی بر عهده دستگاه های اجرایی است در دوره آموزشی پورتال مردم در تاریخ ??/?/????، شناسه کاربری و کلمه عبور به نمایندگان دستگاه ها تحویل داده شده تا نسبت به بهنگام سازی و اصلا ح محتویات پورتال و همینطور افزودن اطلا عات خدمات جدید، اقدام کنند. قرار است در فاز بعدی راه اندازی این پورتال، با تکمیل فاز اطلا ع رسانی حرکت به سمت خدمات رسانی در دستور کار قرار بگیرد.

وحالا بر می گردیم به این سئوال مهم و اساسی و البته ساده که این همه هزینه برای دو پروژه موازی واقعا با چه قصدی صورت می گیرد؟ الزام ساخت دو ویترین متفاوت، فارغ از سردرگمی ای که برای مردم ایجاد می کند، برای یک مغازه خالی از جنس و خدمت چیست؟
کاش یکی به این سئوالات ساده پاسخ می داد.