بیمه الکترونیکی چیست؟ تاریخچه رشد آن در ایران و دیگر نقاط جهان چگونه بوده است، مزایا، مشکلات، اثرات و موانع رشد بیمه الکترونیک چیست؟ این مجموعه سوالاتی که می خواهم بدان بپردازم بیمه الکترونیکی به معنای عام به عنوان کاربرد اینترنت و فناوری اطلاعات در تولید و توزیع خدمات بیمه ای اطلاق می شود و در معنای خاص، آن را می توان به عنوان تامین یک پوشش بیمه ای از طریق بیمه نامه ای دانست که به صورت آنلاین درخواست، پیشنهاد، مذاکره و قرارداد آن منعقد می شود.
فناوری اطلاعات و بیمه مجازی
استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان یکی از کانال های توزیع نه تنها در صنعت بیمه بلکه در دیگر صنایع در جهان در دستور کار قرار دارد. مزایای استفاده از فناوری اطلاعات باعث شده است بخش عظیمی از سرمایه گذاری های بیمه گران در این حوزه به کار گرفته شود . از دید بیمه گران دنیا باید فناوری اطلاعات جایگزین روش سنتی فروش بیمه شود و به عنوان یک کانال توزیع در کنار دیگر کانال های مرتبط قرار بگیرد.
از اثرات به کارگیر صنعت بیمه الکترونیک در شرکت ها و سازمان ها می توان به:
- کاهش هزینه تولید اسناد و مدارک
- حذف سریع اطلاعات تکرار و اشتباهات
- افزایش اطلاعات مستند و قابل اطمینان
- افزایش امکان دسترس و ارائه سریع تر خدمات به مشتریان
ظرفیت کاهش هزینه ها با به کار گرفتن سیستم ها خرید و فروش الکترونیک به ویژه برا شرکت ها بیمه ا، که به روند کار موثر و کارا و جریان پیوسته آن ارتباط دارد، فراهم آوردن امکان تولید و به کارگیر اسناد کاف و فرم ها الکترونیک مدت زمان انجام کار را از ماه ها به هفته کاهش م دهد. به علاوه ارزش افزوده، کارای و بازده، امنیت، کاهش زمان درگیر با کار و ایجاد یک زمینه رقابت متفاوت، از بهترین نتایج استفاده از سیستم خرید و فروش اینترنت است.
کارایی و اثرات بیمه الکترونیکی
آن چه که به عنوان اثرات بیمه الکترونیکی در کارایی مورد قبول قرار گرفته است عبارتند از:
- بیمه الکترونیکی هزینه های مدیریتی و اداری را از طریق پروسه اتوماسیون کسب و کار کاهش می دهد و اطلاعات مدیریتی را بهبود می بخشد.
- کارمزد پرداختی به واسطه ها را از طریق فروش مستقیم بیمه نامه به مشتری کاهش می دهد (البته بخشی از این کارمزد بایستی صرف جذب مشتری و بازاریابی شود) کاهش هزینه در بازار رقابتی موجب کاهش حق بیمه می شود و به مشتریان و مردم اجازه خرید بیمه بیشتری را می دهد که نتیجه آن نفوذ بیشتر بیمه در کشور است.
مروری بر مزایای فروش الکترونیکی بیمه
- در جهان کنونی به علت مشابهت محصولات بیمه ای، رقابت در قیمت برای بیمه گران مشکل است و با توجه به این که تمایز بین بیمه گران در ارائه خدمات وجود دارد، بنابراین تدارک الکترونیکی برای فروش بیمه از اهمیت ویژه ای برای کاهش هزینه و قیمت برخوردار است.
- براساس برآورد انجام شده هزینه های فروش، امور اجرایی و تسویه خسارت در بلند مدت بین ? تا ?? درصد بسته به نوع رشته بیمه کاهش می یابد.
- پایین آمدن هزینه در فضای رقابتی موجب کاهش قیمت و در نهایت افزایش نفوذ بیمه می شود.
- بیمه الکترونیک موانع ورود به بازار را کاهش و رقابت را افزایش می دهد و اینترنت به تازه واردان اجازه می دهد که از فرآیند پر هزینه و طولانی راه اندازی شبکه سنتی فروش پرهیز کنند.
- به خاطر ماهیت اطلاعات بر (Information - Intensive) بودن فعالیت بیمه ای این فعالیت برای تجارت الکترونیکی مناسب است.
- امکان انتشار سریع اطلاعات و در حجم زیاد از طریق اینترنت به وجود می آید.
- در مورد رشته های بیمه ای با پیچیدگی و ارزش معاملاتی بیشتر نظیر بیمه های مستمری، بیمه درمان و بسیاری از بیمه های کسب و کار که نیاز به مشاوره زیاد دارند، نیز اینترنت می تواند به عنوان ابزار بازاریابی یا پشتیبانی تسویه خسارت مورد استفاده قرار گیرد.
مروری بر مشکلات فروش الکترونیکی بیمه
- به علت این که بیمه فروختنی است نه خریدنی، فروش بیمه الکترونیکی فشار لازم برای جذب مشتری های بالقوه را ندارد.
- به کارگیری بیمه الکترونیکی در رشته های پیچیده بیمه ای و دارای ارزش بالای معاملاتی مناسب نیست.
- به کارگیری روش فروش الکترونیکی بیمه بیش از هر چیزی نیازمند توسعه فرهنگ بیمه و همگانی شدن آن است.
- نبود ساخت مناسب مخابراتی و الکترونیکی حق بیمه و دریافت خسارت در کشورهای در حال توسعه مانع گسترش فروش الکترونیکی بیمه است.
- نقص انتقال اطلاعات اعتبار و کارآمدی یک قرارداد بیمه ای را ممکن است تحت تأثیر قرار دهد و مشکلات جدی ایجاد کند.
- نگرانی از فاش شدن اطلاعات شخصی افراد مانع مهمی برای توسعه بیمه الکترونیک است.
- بیمه الکترونیک مراحل مبادله را شتاب می دهد و فرصت های زیادی برای کلاه برداری ایجاد می کند.
- قانونی نبودن امضای الکترونیکی مانع فروش Online بیمه است.
انواع بیمه های معمول و تعامل با بیمه الکترونیک E-Insurance
بازاریابی روی اینترنت برای محصولانی به شیوه توزیع Online مناسب هستند که می توان آن ها را استاندارد کرد و با تعداد محدودی از پارامترها، تشریح و نرخ گذاری کرد نظیر بیمه اتومبیل، بیمه مسئولیت خصوصی، بیمه خانوار و بیمه عمر زمانی. البته این بدان معنا نیست که دیگر محصولات بیمه ای از فرصت های فراوانی که تجارت الکترونیکی در اختیارشان می گذارد برای بهبود کیفیت خدمتشان استفاده نکنند.
پیش نیازها و پیش شرط های بیمه الکترونیک E-Insurance
برای یک قرارداد بیمه چیزی بیش از یک سری اطلاعات نیاز نیست. بیشتر قراردادهای بیمه ای تا وقتی خسارت اتفاق نیفتد در حد یک اطلاعات خالص باقی می ماند. یک قرارداد بیمه یا بیمه نامه مثل سایر قراردادها نیاز به ? شرط دارد:
- قانونی بودن Legality
- ظرفیت و قابلیت Capacity
- پیشنهاد Offer
- قبول Acceptance
پیش شرط های بیمه الکترونیک
اگر همه یا برخی از شرایط زیر وجود داشته باشد فروش Online بیمه مشکل خواهد بود:
- امضای الکترونیکی قانونی نباشد.
- طبق مقررات، اسناد فیزیکی (بیمه نامه ها) بایستی به مشتریان تحویل داده شود و کپی آن نزد بیمه گر و نماینده نگهداری شود.
- چارچوب اسناد بیش از حد مقرراتی باشد.
- بیمه گران و نمایندگان موظف به ارائه فیزیکی مجوز صدور بیمه باشند.
- تصویب فیزیکی پوشش بیمه ای توسط شخص ثالث (نماینده دولت ...) ضروری باشد.
از آن جا که قرارداد بیمه از طریق اینترنت نیاز به مبادله اطلاعات به ویژه اطلاعات پرسنلی افراد دارد استفاده کنندگان اغلب از این که اطلاعات شخصی آن ها فاش شود، نگرانی دارند. وقتی توسط نماینده اطلاعات داده شود، در صورت تخلف می تواند از آن طریق پی گیری کند، اما وقتی از طریق اینترنت باشد پشت مانیتور کسی نیست که مسئولیت بپذیرد. هم چنین اغلب شرکت های بیمه، نمایندگان را مشتری خود می دانند تا بیمه گذاران را، بنابراین پیش بینی این که خرید مستقیم بیمه از طریق اینترنت جایگزین نمایندگان بشود، مشکل است.
بیمه الکترونیک E-Insurance و نهادهای نظارتی
از نظر نهادهای نظارتی در کشورهای در حال توسعه نگرانی عمده فعالیت های خارج از مرز و نحوه حفاظت از منافع مصرف کنندگان در سایر حوزه های قضایی است. البته خیلی از کشورها برای ارائه خدمات در داخل کشور دریافت مجوز را ضروری و فعالیت خارج از مرز را ممنوع کرده اند. بنابراین تجارت بین مرزی در بیمه های اشخاص (Personal line) و محصولات بیمه ای انبوه (Mass Ins. Products) توسعه نیافته است.هم چنین بیمه الکترونیکی به عنوان کانال جدید توزیع محصولات بیمه ای ایجاب می کند که روند مراحل مبادلات شتاب یابد و فرصت های زیادی برای کلاه برداری و تقلب ایجاد شود.بنابراین نهادهای نظارتی بایستی روش های نظارتی را متحول کنند تا بتوانند در حفظ منافع مصرف کنندگان واکنش سریع نشان بدهند. البته ظهور بیمه الکترونیکی اصول نظارت فعلی در بازار بیمه را به طور بنیادی تغییر نمی دهد.
نظارت بیمه الکترونیک E-Insurance
برای بررسی ویژگی های نظارت بیمه الکترونیک «انجمن بین المللی نظارت کنندگان بیمه(IAIS)» یک گروه کاری در مورد تجارت الکترونیکی و اینترنت تشکیل داد که این گروه «اصول نظارت بیمه در اینترنت» را منتشر کرد که در کنفرانس سالانه IAIS در کیپ تاون آفریقا در ?? اکتبر ???? تصویب شد.در بیشتر کشورهای در حال توسعه بیمه گران باید نرخ و شرایط و فرم بیمه نامه را قبل از ارائه به مردم به تایید نهاد نظارتی برسانند. این امر درمورد بیمه گرانی که بیمه را با استفاده از اینترنت ارائه می کنند نیز صادق است. نهادهای نظارتی بایستی توجه ویژه ای به نرخ و شرایط و نوع قرارداد بیمه ای که در وب سایت عرضه می شود داشته باشند. نهاد نظارتی باید مطمئن باشد که قرارداد مربوط یک پایه قانونی دارد و برخلاف منافع بیمه گذار نیست چون که در بیمه الکترونیک بیمه گذار عموما در چانه زنی و مذاکره برای مواد بیمه نامه شرکت نمی کند.
جمع بندی مبحث بیمه الکترونیکی E-Insurance
به کارگیری تدریجی کانال اینترنت در ابتدا برای معرفی محصولات بیمه ای و نرخ و شرایط آن و آموزش بیمه ای مصرف کنندگان و تدریجا با رفع مشکلات فوق الذکر فروش بیمه های استاندارد شده اشخاص از طریق اینترنت می تواند ابزار مناسبی برای عرضه بیمه با خدمات بهتر و قیمت پایین تر باشد.
