چشم اندازهای دولت الکترونیک

متاسفانه به رغم وجود امکانات مختلف سخت افزاری و نرم افزاری در سازمان ها و ادارات دولتی، به علت عدم استفاده بهینه از آنها، فاصله بسیار زیاد و چشمگیری میان سطح دانش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور و دیگر نقاط جهان وجود دارد. این فاصله خود به شاخصی برای شناسایی میزان عدم توسعه یافتگی کشور در سطح بین المللی تبدیل شده است. از سوی دیگر راهبردهای مصوب و کلان توسعه بلندمدت کشور مبنی بر کاهش بدنه دولت و واگذاری امور تصدی گری به بخش خصوصی و افزایش توان نظارتی و اعمال حاکمیت در بخش های مختلف نظام سیاسی- اداری، ضرورت استفاده از شیوه های جدید و فناوری های نوین را آشکار می سازد. برنامه کلی دولت در این زمینه تحت عنوان توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات (تکفا) چند سالی است در دست اقدام و اجرا است. یکی از طرح های این برنامه تحقق دولت الکترونیک است.

دولت الکترونیک چیست؟

دولت الکترونیک تماماً راجع به موارد زیر است؛ سازمان های دولتی با یکدیگر همکاری پویا داشته باشند، از فناوری اطلاعات بهره گیری شود، ارائه و تامین خدمات بهتر برای افراد و سازمان هایی که با خدمات و اطلاعات دولتی سر و کار دارند. عمده انتظارات؛ گسترش استاندارد و وحدت رویه در ارائه خدمات دولتی، ارائه موثرتر خدمات به مردم و جامعه، فراهم ساختن بستری مناسب برای همکاری سازمان های دولتی از طریق فناوری های جدید.

تحقق دولت الکترونیک چه مزایایی دارد ؟

دولت الکترونیک خدمات بهتر و منسجم تری به ما به عنوان افراد جامعه ارائه کرده و محیط بهتری را برای ساختن اقتصاد مبتنی بر دانایی و رفاه و ایجاد ثروت پایدار تامین می کند. دولت الکترونیک کار مبادله و همکاری با دولت را تسهیل می کند و موجب ارائه خدمات ارزان تر می شود. امروزه ما انتظار داریم ارائه خدمات و اطلاعات در تمام ساعات شبانه روز و در محل کار، منزل، مدرسه و... به صورت بر خط (Online) وجود داشته باشد. ما با سرعت راه های جدید ارتباطات در تجارت و زندگی شخصی خود را پذیرفته ایم. دولت الکترونیک یعنی تغییر شیوه امور حاکمیتی و بهبود نظام مدیریت دولتی بر امور اجرایی کشور.

چگونه دولت الکترونیک طراحی می شود؟

دولت باید سه موضوع مهم زیر را که عامل های اصلی موفقیت اجرای دولت الکترونیک هستند، تعریف و تبیین کند. این موضوع ها عبارتند از چشم انداز، راهبرد و برنامه اجرایی. چشم انداز عبارت است از بهبود امور اجرایی دولت به منظور تهیه و تامین کارایی، اثربخشی، برابری و عدالت برای همگان.

اهداف دولت الکترونیک

خدمات بهتر؛ خدمات راحت تر و مطمئن تر با هزینه کمتر و ارزش و کیفیت برتر.
کارایی و اقتصادی بودن؛ اطلاعات و خدمات ارزان تر و بهتر برای مشتریان و پرداخت کنندگان مالیات.
بهبود شهرت؛ ایجاد و بهبود چهره و تصویری از ایران به عنوان کشوری جذاب برای اقامت و تجارت.
مشارکت هرچه بیشتر مردم در دولت و حکومت؛ آسان سازی مشارکت و اعلام نظر مردم در دولت و امور اجرایی.
هدایت و رهبری؛ پشتیبانی از جامعه مبتنی بر دانش و گسترش فرهنگ نوآوری در بدنه دولت.

راهبرد؛ انتقال فرآیندهای داخلی و خارجی، انجام امور به سمت مشتری گرایی که بر پایه فناوری های مبتنی بر شبکه و بهره گیری از فناوری ارتباطات امکان پذیر است.

؟ معنا و مفهوم دولت الکترونیک برای مردم عادی چه خواهد بود

منظور از ایجاد دولت الکترونیک وحدت مردم است، نه تفرقه. برای مردم بهتر است نظرات خود را به دولت منتقل کنند زیرا خدمات بهتری به مردم توسط سازمان دهی دولتی ارائه می شود. خدمات بهتر و یکپارچه تری به مردم ارائه خواهد شد، زیرا سازمان های دولتی به طور موثرتری با یکدیگر تامل و همکاری خواهند داشت. آگاهی و اطلاعات مردم از قوانین و مقررات، آیین نامه ها، خط مشی ها و تنوع خدمات بیشتر خواهد شد. فرصت ها از دست نمی رود زیرا هیچ سازمان دولتی مسوولیت رهبری و هماهنگی دولت الکترونیک را به تنهایی بر دوش نخواهد داشت. مردم به سرعت به دو گروه دارای امکانات و فاقد امکانات بهره گیری از فناوری تقسیم خواهند شد. به دلایل مختلفی مردم ممکن است ترجیح دهند از خدمات دولت الکترونیک استفاده کنند. از آن جمله می توان به سختی یا هزینه بالای ملاقات و انجام حضوری خدمات مورد نظر یا به روز بودن نسبت به مدارک و تغییرات روال ها در مراجعات حضوری اشاره کرد. با تامین خدمات سریع تر و منعطف تر، دولت الکترونیک برای مردم به منزله تعامل با دستگاه های دولتی در زمان مناسب برای آنها و بدون مراجعه به نزدیک ترین اداره مربوط و ایستادن در صف های طولانی خواهد بود. استفاده از دولت الکترونیک برای ساکنان مناطق دورافتاده مزیت بسیار بزرگی است. همچنین مشارکت مردم در نظرخواهی های دولتی و رای دادن به صورت بر خط را ممکن می سازد. با توجه به دسترسی آسان تر به اطلاعات، مردم بهتر و بیشتر از امور مربوط به زندگی روزمره خود مطلع می شوند. معنای دولت الکترونیک برای کارگاه های بزرگ و کوچک چیست؟ کارگاه ها کار با سازمان های دولتی را بسیار ساده تر و کم هزینه تر از وضعیت فعلی خواهند یافت. تاجران و مسوولان کارگاه ها می توانند از اطلاعات صحیح و مناسبی در مورد قوانین و مقررات و همچنین شیوه کار و مبادلات یکپارچه استفاده کنند. با تشویق استفاده از اینترنت، دولت الکترونیک به طور غیرمستقیم فرصت های زیادی (به ویژه برای کارگاه های کوچک) برای گسترش و تداوم فعالیت فراهم می آورد. منافع چشمگیری برای کارگاه ها با مشارکت دولت در ایجاد اقتصاد مبتنی بر اطلاعات حاصل می شود، زیرا اگرچه تمرکز ایجاد دولت الکترونیک بر ارائه خدمات دولتی به صورت بر خط است لیکن اثرات این عمل باعث ایجاد جنبش و حرکت در مورد خدمات تجاری ایران در اقتصاد جهانی شده و اثرات مثبتی در ارزیابی توانمندی کشورمان در این رابطه دارد.

بهبود خدمات عمومی

اطلاعات بهنگام از طریق سیستم های یکپارچه فناوری اطلاعات در زمینه های زیر به اشتراک گذارده می شوند؛ امور قضایی، نظارت بر شاخص های زیست محیطی، واکنش به حوادث غیرمترقبه، نظام حمل و نقل و ترابری، بهداشت و درمان، بهزیستی و رفاه، ایمنی و امنیت شهروندان. معنای دولت الکترونیک برای کارکنان و سازمان های بخش دولتی چیست؟ ایجاد دولت الکترونیک اثرات قابل توجهی از نظر راهبردی، سازمانی و فرهنگی بر کارکنان بخش عمومی خواهد داشت. آیا دولت الکترونیک به معنای از دست رفتن شغل برخی از افراد است؟ پیوستن به عصر اطلاعات به معنای تغییر در مهارت های مورد نیاز برخی مشاغل و در نتیجه رشد و کوچک شدن بعضی از سازمان ها و نهادهای دولتی و عمومی خواهد بود. روال و شیوه کار عده یی از کارکنان از حالت دستی به ارائه خدمات برخط تغییر خواهد کرد. رشد قابل توجهی در نقش افرادی که می توانند به استفاده کنندگان از خدمات دولتی (از طریق دولت الکترونیک) خدمت ارائه دهند، در مقابل نبود یا کمبود نیروهای ماهر به وجود خواهد آمد. واحد دولت الکترونیک هماهنگی لازم را در کوشش های هر یک از کارکنان در مورد بهره گیری از فرصت های به وجود آمده در دولت الکترونیک به عمل خواهد آورد.

دسترسی به دولت الکترونیک

کسانی که کامپیوتر ندارند چه باید بکنند؟ دولت الکترونیک به معنای جایگزین کردن روش های کامپیوتری با روش های فعلی کار و تماس با دولت نیست، بلکه ارائه گزینه یی جدید در کار و تماس با دولت است. مردم هنوز می توانند امور خود را از طریق مراجعه مستقیم، تماس تلفنی یا حتی فرستادن نامه انجام دهند. حتی اگر کسی علاقه یا توانایی استفاده از کامپیوتر را نداشته باشد، کسانی هستند که او را در این امر یاری کرده و خدمات بر خط مورد نیاز وی را تهیه و به او ارائه کنند. خدمات برخط (Online Services). از آنجا که برخی خدمات دولتی نیاز به پرداخت هزینه های مربوط از طریق کارت های اعتباری و به صورت بر خط دارد، نبود مکانیسم این گونه پرداخت ها و عدم پذیرش وجه قانونی امضای الکترونیکی، در فرآیند رشد و تکامل خدمات برخط مانع به وجود آورده اند. از کل جایگاه های اینترنتی دولت های الکترونیک مورد بررسی قرار گرفته، فقط یک درصد آنها (درگاه دولت الکترونیک تایوان) کارت اعتباری و دو درصد (دولت های الکترونیک تایوان و ایرلند) امضای الکترونیکی را می پذیرند.

هزینه های ایجاد دولت الکترونیک

آشکار است که یکی از موانع اصلی در ایجاد و گسترش دولت الکترونیک در سطح جهان، هزینه توسعه زیربناها و ایجاد جایگاه اینترنتی است. برخی از جایگاه های اینترنتی مانند جایگاه های کشورهای کارائیب که به شدت مورد مراجعه گردشگران هستند، با پذیرش تبلیغات تجاری بخشی از هزینه ها را تامین می کنند. به عنوان یک گزینه برای کشورهای کوچک و فقیر می توان پروژه های کوچک دولت الکترونیک را در سطح مناطق تعریف کرده و اجازه داد آنها با گردآوری اعتبارات کوچک مناطق، بار هزینه های کلان را تا حد زیادی تعدیل کنند.