طبقه بندی: پورتال و تجارت الکترونیک
چچ
مبانی و مفاهیم تجارت الکترونیک

مبانی و مفاهیم تجارت الکترونیک


تجارت الکترونیکی (E-Commerce) مفهوم و جریان قدرتمندی است که زندگی بشر کنونی را دستخوش تغییرات اساسی کرده است. تجارت الکترونیکی از نمودهای عینی انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه اقتصاد است. این سبک از تجارت به دلیل مزایا و منافع سرشاری که برای انسان داشته، به سرعت در حال گسترش است. می توان به قطعیت ادعا کرد که تجارت الکترونیکی بسیاری از محدودیت های تجارت سنتی را از پیش روبرداشته است و نه تنها فرم و شکل ظاهری تجارت سنتی را بلکه محتوای امر تجارت را نیز دستخوش تغییرات خود کرده است، تغییری که مبنای هرگونه اقدام و نظر در عرصه اقتصاد واقع شده است.
وجود بازارها، پاساژها و مغازه های مجازی که هیچ مکان فیزیکی را اشغال نکرده اند و در عین حال امکان بازدید و گردش در این بازارها به صورت لحظه ای و در هر نقطه از جهان بدون ترک منزل میسر است و نیز انتخاب و سفارش خرید کالاهایی که در نقاط نامعلومی از جهان در ویترین های مغازه های مجازی قرار دارند و بر روی شبکه مجازی نیز تبلیغ می شوند از طریق پرداخت های الکترونیکی فراهم شده است. همه این گزینه ها سبب شده اند که تجارت الکترونیکی (E-Commerce) معجزه قرن تلقی شود.

2- تعریف تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک عبارت است از خرید (buy) و فروش (sell) و مبادله (Exchange) کالا (product) ، خدمات (services) و اطلاعات (Information) از طریق شبکه های رایانه ای از جمله اینترنت. این نوع از تجارت بر پردازش و انتقال الکترونیکی داده ها شامل متن، صدا و تصویر مبتنی است. تجارت الکترونیک فعالیت های مختلفی از جمله مبادله، تحویل فوری مطالب دیجیتال، انتقال الکترونیکی وجوه، مبادله الکترونیکی سهام، بارنامه الکترونیکی، طرح های تجاری و مهندسی و خدمات پس از فروش را نیز در برمی گیرد.
ویژگی اصلی این نوع از تجارت تسهیل فرآیندهای تجاری، حذف فرآیندهای غیرضروری و زائد در انجام امور بازرگانی و کاهش هزینه ها از طریق بهبود و افزایش هماهنگی، کاهش هزینه های اداری خصوصاً هزینه مکاتبات و نیز بهبود دسترسی به بازار و افزایش تنوع برای مشتریان است. در این میان، فناوری های نوین ارتباطی مانند اینترنت، اکسترانت، پست الکترونیک و تلفن های همراه در گسترش و توسعه تجارت الکترونیک نقش بسزایی دارند.
مایکل دل، مؤسس شرکت Dell که روش فروش مستقیم را برای فروش رایانه های خود انتخاب کرده است، در مورد تجارت الکترونیک می گوید: بسیاری از فروشگاه ها تبدیل به نمایشگاه خواهند شد. فروشگاه های اخیر سونی و اپل برای این منظور طراحی شده اند که محصولات این شرکت ها را به نمایش بگذارند تا بسیاری از مردم جهان این محصولات را به صورت online بخرند. احتمال دارد جهان آن لاین و آف لاین در هم ادغام شوند. فروش های چند کاناله می تواند ترکیبی از فروشگاه های سنتی ـ کاتالوگ چاپ نشده ـ خط تلفن و یا شاید هم یک وب سایتی برای تجارت الکترونیکی باشد، اما سرانجام همان وب سایت مکانی است که سفارش خرید را از مشتری دریافت خواهد کرد.

3- تاریخچه اینترنت

اینترنت کنونی در اواخر دهه ???? در وزارت دفاع آمریکا پدید آمد. در آن زمان وزارت دفاع آمریکا آژانس پروژه های پژوهشی پیشرفته را پایه گذاری کرد که نهادی برای گسترش فناوری های اطلاعاتی بود و شبکه ای که بدین ترتیب پایه گذاری شد آرپانت (ARPANET) نام گرفت. آرپانت اولیه تنها شامل مراکز پژوهشی و نظامی بود که رایانه های آن ها به هم متصل بود و این اتصال از طریق خطوط تلفن انجام می گرفت.
هدف اصلی از راه اندازی این مرکز ایجاد سیستمی غیرمتمرکز برای ارتباطات پژوهشی میان مراکز بود، به گونه ای که در شرایط اضطراری با از کار افتادن هر بخش از شبکه سایر اجزای شبکه به فعالیت خود ادامه دهند. در سال ???? تعداد رایانه ها متصل به آرپانت به ??? عدد رسید. پژوهشگرانی که برای انجام امور پژوهشی از آرپانت کمک می گرفتند، به سوی شبکه های رایانه ای با سرعت بالاتر روی آوردند.
در سال ،???? مؤسسه ملی علوم آمریکا شبکه NSFNET را برای ارائه ارتباطات شبکه ای به مراکز تحقیقاتی بیشتر و گسترش شبکه های بین المللی تأسیس کرد. تعداد رایانه های فعال در این شبکه تا سال ???? به ??? هزار رایانه رسید. در سال، ???? آرپانت به پایان عمر خود رسید اما اینترنت رشد کرد و در سال ???? تعداد رایانه های فعال به ? میلیون و در سال ???? به ? میلیون رسید و دوران رشد اینترنت از این سال به بعد آغاز شد.

4- تاریخچه تجارت الکترونیکی

در سال های ابتدایی دهه ،???? واژه تجارت الکترونیکی به معاوضه داده های الکترونیکی برای ارسال سندهای تجاری مانند سفارش های خرید یا صورت حساب های الکترونیکی اطلاق می شد و بعدها با گسترش این صنعت واژه تجارت الکترونیکی به تجارت از طریق شبکه وب برای خرید کالا و خدمات گفته می شد.
زمانی که نخستین شبکه جهانی وب به صورت فراگیر و شناخته شده در ???? رواج یافت، بسیاری از پژوهشگران پیش بینی کردند که این شیوه از تجارت یعنی تجارت مبتنی بر وب به زودی به بخش مهمی در اقتصاد دنیا تبدیل خواهد شد اما ? سال طول کشید تا پروتکل های مبتنی بر http به طور گسترده در اختیار کاربران قرار بگیرد.
اولین کسب و کارهای الکترونیکی را می توان در ???? و در میان تعدادی از کسب و کارهای معتبر در کشور آمریکا و اروپای غربی شاهد بود. کسب و کارهایی که با راه اندازی وب سایت هایی ابتدایی شکل گرفت و سپس توسعه یافت. در سال ????، تجارت الکترونیکی در اکثر شهرهای آمریکا، اروپا و آسیای شرقی به سرعت توسعه و رواج یافت. عده ای معتقدند که قدمت تجارت الکترونیکی (E-Commerce) به پیش از پیدایش اینترنت کنونی بازمی گردد اما به دلیل هزینه های سنگین این سبک از تجارت، امکان استفاده از آن تا چند سال گذشته مختصراً در اختیار شرکت ها، بنگاه های تجاری و مؤسسات اقتصادی بود اما با فراگیرشدن اینترنت و امکان استفاده همه مردم این فرصت به دست آمد که ساختار تجارت الکترونیکی تغییر کرده و از حالت اختصاصی بودن برای طبقه خاصی خارج شده و به صنعتی در دسترس تبدیل شود.

5- چارچوب تجارت الکترونیک

چارچوب های تجارت الکترونیک از ? سطح تشکیل یافته است که برای داشتن تجارت الکترونیک موفق وجود این چارچوب ها لازم است:

زیر ساختار: بخش اول از چارچوب های مورد نیاز تجارت الکترونیک شامل سخت افزار، نرم افزار، پایگاه های داده ای و ارتباطی است که برای انجام وظیفه در قالب خدمات worldwide web بر روی اینترنت و یا سایر روش های پیام گذاری و پیام گیری بر روی اینترنت و یا سایر شبکه ها به کار می رود.
خدمات: بخش دوم از چارچوب ها شامل دامنه گسترده ای از خدمات که توانایی پیدا کردن و ارائه اطلاعات را فراهم می آورند و شامل جست وجو برای شرکای تجاری و همچنین مذاکره و توافق درمورد مبادلات تجاری هستند.
محصولات و ساختارهای تجارت الکترونیک: این بخش از چارچوب های (E-Commerce) مشتمل بر پیش بینی و تدارک مستقیم کالاها و خدمات تجاری وابسته به اطلاعات برای مشتریان و شرکای تجاری، همکاری و سهیم شدن در اطلاعات داخل و خارج سازمان و سازمان دهی محیط بازار الکترونیکی و زنجیره تهیه و پشتیبانی است.

6- مراحل تجارت الکترونیک

مراحل رشد و گسترش تجارت الکترونیکی را می توان به ? بخش تقسیم کرد که هر چه به گام های پایانی تر نزدیک می شویم در حقیقت به تجارت الکترونیکی واقعی نزدیک تر شده ایم و شرکت ها و سازمان هایی که در جست وجوی بازار الکترونیکی برای کالاها و خدمات خود هستند، سعی در رسیدن به مراحل پایانی این چرخه دارند.

  1. در مرحله اول از مجموعه مراحل پنج گانه، شرکت یا سازمان متقاضی تجارت الکترونیک سعی در ایجاد یک سایت ساده شامل اطلاعات محصولات و خدمات تولیدی خود را دارد تا این اطلاعات از طریق اینترنت در اختیار مشتریان قرار بگیرد. در حقیقت، مرحله اول به معنای به وجود آمدن ویترینی بر روی شبکه جهانی وب برای بازدیدکنندگان است تا اطلاعات مورد نظر خود را از طریق این صفحات دریافت کنند.
  2. این مرحله شامل توسعه و گسترش مرحله اول است. در این مرحله سایت شرکت تبدیل به یک پایگاه داده ای (DataBase) قوی شده، برای نگهداری اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرد، در این مرحله، اطلاعات همه محصولات و خدمات و شرح کامل آنها در بانک اطلاعات قرار می گیرد و کاربران امکان ارسال سفارش خرید از طریق این وب سایت را خواهند داشت، اما هنوز زیرساخت های لازم برای پرداخت اینترنتی فراهم نشده است و پرداخت پول به همان روش سنتی انجام خواهد گرفت.
  3. برقراری امکان تعامل از مهمترین نکات مرحله سوم است. در این مرحله، کاربران امکان تعامل با مدیر سایت را خواهند داشت که این تعامل از طریق e-mail، chat و voice خواهد بود و کاربران در بازه زمانی بسیار کوتاه مدت پاسخ خود را از مدیر سایت دریافت خواهند کرد و امکان پرسش و پاسخ online میان فروشنده و خریدار و نیز رد و بدل شدن اطلاعات در مورد کالا و یا خدمات خواسته شده وجود دارد.
  4. در این مرحله، امکان پرداخت اینترنتی برای کاربران فراهم خواهد شد و مشتریان پس از ارسال فرم های سفارش خرید و دریافت کالا، وجه موردنظر و توافق شده را از طریق پایانه های فروش بانک ها و مؤسسات مالی طرف قرارداد برای فروشنده ارسال خواهند کرد که این حمل و نقل پول به صورت بسیار امن از طریق اینترنت برای مشتریان فراهم خواهد شد.
  5. مرحله آخر که آخرین مرحله از مراحل پنج گانه است، به مرحله یکپارچگی معروف است. در این مرحله، سیستم های واسطه ای میان فروشنده و خریدار با سیستم های موجود در سازمان و یا شرکت به حالت یکپارچگی کامل درخواهند آمد. بدین معنا که اگر کالایی فروش رود، موجودی کالای فروش رفته به میزان خریداری شده از موجودی انبار کسر شده و همزمان دستور خرید جدیدی برای جایگزین کردن کالای فروش رفته به انبار ارسال خواهد شد و در خریدهای بعدی موجودی انبار بلافاصله به نمایش درخواهد آمد. این مرحله از مجموعه مراحل تجارت الکترونیک کامل ترین مرحله در تجارت الکترونیکی است که در آن نتیجه همه عملیات مربوط به داد و ستد در همه سیستم های سازمان منعکس می شود.

7- تجارت الکترونیکی پاره ای

در این سبک از تجارت الکترونیکی، تنها بخشی از فرایندهای داد و ستدی به صورت غیرالکترونیکی و سنتی انجام می شود و سازمان تنها از اینترنت به عنوان یک پل ارتباطی با مشتریان خود بهره می گیرد و پس از دریافت سفارش کالا اجناس را تحویل مشتری می دهد و پول کالا و خدمات را به صورت نقدی دریافت می کند. این مدل از تجارت الکترونیکی نمونه ای بسیار کارا و اثربخش برای کشورهایی است که از زیرساخت های مناسبی برای تجارت الکترونیکی بهره نمی برند.

8- مدل های تجارت الکترونیک

استفاده از اینترنت به عنوان اصلی ترین بستر ارتباطی در تجارت الکترونیکی باعث به وجود آمدن مدل های گوناگونی در این سبک از تجارت شده است. این مدل ها که حاصل تعامل ? گروه اصلی تجارت الکترونیکی یعنی دولت، مشتری و بنگاه های اقتصادی است، باعث توسعه و گسترش مدل های مختلف تجارت الکترونیک شده است:

  • مدل Business to Business یا B2B:
    • این مدل از تجارت الکترونیک مهمترین نوع تجارت الکترونیکی است که در حدود نصف درآمدهای تجارتی الکترونیکی را به خود اختصاص خواهد داد. این مدل سبب پیدایش ارتباطی گسترده میان تأمین کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان خواهد بود. در این مدل، ارتباط میان دو یا چند سازمان ، توسعه اقتصادی، تولیدکنندگان مواد اولیه و ارائه کنندگان انواع گوناگون خدمات موردنظر است. در حقیقت، این مدل را به نوعی می توان توسعه یافته مدل قدیمی (Electronic Data Interchange) EDI دانست، اما در این مدل واسطه ها کاهش یافته، همین خود سبب کاهش قیمت ها خواهد شد.
  • مدل Business to Consumer یا B2C و Consumer to Business یا C2B:
    • مدل های B2C و C2B بیان کننده ارتباط متقابل تولیدکننده و خریداران نهایی محصولات و خدمات است. مدل های دوگانه B2C و C2B دارای مزایایی مانند خرید ارزان تر کالا نسبت به دنیای واقعی، امکان ارسال خریداری شده به مکان درخواستی مشتری و غیره است. این مدل از تجارت الکترونیک به عنوان ساده ترین نوع تجارت الکترونیکی شناخته می شود که منجر به ارتباط نزدیکی میان مشتری و فروشنده خواهد بود و در این میان به دلیل کاهش قیمت ها به دلیل از بین رفتن واسطه ها خریدار منفعت بیشتری خواهد داشت.
  • مدل Consumer to Consumer یا C2C:
    • این مدل از تجارت الکترونیک بیشتر به خرده فروشی های کالای دسته دوم خانگی اختصاص دارد. جایی که خریداران و فروشندگان هر دو از گروه نهایی هستند و در این میان ردپای تولیدکننده و یا واسطه ای دیده نمی شود. نمونه رایج این شیوه از تجارت را می توان در جمعه بازارها و یا حراج های محلی و منطقه ای دید که هر کس کالای تولیدی خود را به صورت تک فروشی در معرض فروش خریداران قرار می دهد. از مشهورترین نمونه های این مدل از تجارت الکترونیک می توان به سایت ebay اشاره کرد.
  • مدل Government to Business یا G2B و Business to Government یا B2G:
    • در این مدل ها، سازمان ها و مراکز دولتی و خصوصی در ارتباط با مراکز اقتصادی و بنگاه های تجاری دولتی هستند. در این ساختار، دو طرف با مراجعه به وب سایت های طرف قرارداد و تعامل با یکدیگر از طریق شبکه های رایانه ای امور بازرگانی مورد نیاز خود را انجام می دهند. این امور شامل مواردی چون ارسال درخواست های بانکی برای مؤسسات دولتی، گرفتن مجوزهای لازم برای انجام امور اداری، پرداخت وجه مورد درخواست سازمان ها و بانک ها و غیره است. مزیت اصلی این دو مدل صرفه جویی در انجام امور برای شرکت های دولتی و سازمان های خصوصی و نیز کاهش زمان انجام کارها است و نیز سبب تحصیل فرایندهای اداری توسط دولت شده است.
  • مدل Government to Customer یا G2C و Customer to Government یا C2G:
    • در این مدل ها، ارتباط میان مردم و دولت مطرح است و این رابطه بیش از آن که ماهیتی تجاری داشته باشد، ماهیتی خدماتی دارد و شامل خدماتی است که دولت می تواند به مردم ارائه دهد و یا زمینه ای برای تسهیل ارتباطات مالی مردم و دولت در امور مالیاتی است و یا درخواست خدماتی که از سوی شهروندان به دولت ارائه می شود که می تواند شامل درخواست های مختلف در زمینه اقتصادی و یا بازرگانی باشد.
  • مدل Government to Government یا G2G:
    • در این مدل، ارتباط متقابل میان دو یا چند سازمان دولتی و یا وزارتخانه مطرح است و مواردی چون ارتباط شهرداری با پلیس، ادارات برق و آب با شهرداری ها، نهادهای نظامی و انتظامی با وزارتخانه ها و غیره را شامل می شود. در این مدل، امکان تبادل اطلاعات میان مؤسسات دولتی و یا دادوستد بازرگانی میان شرکت های دولتی فراهم شده است. به علاوه، بخش نامه ها و دستورالعمل های دولتی را می توان از طریق این مدل کسب و کار الکترونیکی برای سازمان ها ارسال کرد.

9- اهمیت وب سایت در تجارت الکترونیکی

وب سایت ها تأثیر فراوانی بر فعالیت تجاری شرکت ها دارند. شرکتی که به دروازه ورود الکترونیکی خود بی اعتناست، سبب ورشکستگی تجارت و کسب و کار خود خواهدشد. وب سایت دروازه ورود به یک مارک تجاری - محصولات و خدمات شرکت سازنده محصول است.
وب سایت بی استفاده و رنگ و رو رفته همانند ویترین قدیمی و رنگ و رو رفته در کسب و کار سنتی است و سبب خواهدشد که مشتریان رغبتی به خرید محصول نداشته باشند، اما در مقابل بهترین سایت ها هم اگر امکان یافتن آن ازطریق اینترنت برای مردم درنظر گرفته نشده باشد و اصطلاحاً دولت با کاربرد (User Frinedly) نباشد، هیچ توفیقی نخواهدداشت و لذا شرکت ها باید درنتایج جست وجوی اینترنتی جای پای خود را محکم کنند. برای بسیاری از کاربران، سایت های جست وجو (search engine) نقطه ورود آن ها به اینترنت است.

10- مزایای تجارت الکترونیکی

  • تجارت الکترونیکی اطلاعات کامل و گسترده ای درمورد هرکالا دراختیار خریداران و فروشندگان قرارمی دهد که به دست آوردن چنین اطلاعاتی در دنیای واقعی ارزش تجاری بسیاری دارد، اما بدون صرف هزینه و زمان امکان نخواهدداشت.
  • امکان ایجاد ارتباط با همه افرادی که برای تکمیل فرایند بازرگانی لازم است از طریق e-mail، chat، voice و غیره.
  • حذف واسطه ها یکی دیگر از باارزش ترین هدایای تجارت الکترونیک به خریداران است که باعث کاهش بی سابقه قیمت ها خواهدشد که این کاهش قیمت ?? تا ?? درصد خواهدشد و به علاوه سبب کاهش زمان مبادلات نیز می شود.
  • با تجارت الکترونیکی می توان طیف گسترده ای ازتولیدکنندگان را زیرپوشش قرارداد و امکان چانه زنی بیشتری در مبادلات تجاری به دست آورد که در تجارت سنتی به دلیل محدودیت های جغرافیایی امکان چنین امری میسر نیست.
  • امکان عرضه وفروش محصول از سوی تولیدکنندگان به بازار تمام کشورها و این به معنای امکان جهانی شدن فروشندگان با صرف کمترین هزینه ممکن و امکان بازاریابی وسیع تر است.
  • امکان خرید محصولات سفارشی و مطلوب خریداران از دیگر مزایای تجارت الکترونیکی است. به این معنا که شما در خرید یک محصول ویژگی های موردنظر خود را به فروشنده انتقال می دهید و فروشنده نیز در صورت امکان محصول را با توجه به خواسته های شما تولید می کند و دراختیار شما می گذارد. هم اکنون این روش فروش در محصولات صنعتی رواج بیشتری یافته است، درحالی که در سال های اولیه تنها در مورد محصولات ساده ای مانند ساعت، کتاب و غیره امکان تحقق چنین امری وجودداشت.
  • ایجاد نوسانات جدید اقتصادی از دیگر مزایای commerce ـ E است. چنین مؤسسات نوپایی توانایی رقابت و در مواردی امکان سبقت گرفتن از شرکت های کهنه کار را دارند.
  • کاهش هزینه های ناشی از اشتباه های انسانی و ایجاد امکانات بهتر برای مدیریت در سطح شرکت ها.
  • افزایش سرمایه گذاری و اشتغال در بخش های درگیر با تجارت الکترونیکی.
  • امکان گسترده شدن و افزایش تعداد خریداران و فروشندگان در این نوع از بازار فراهم می شود. با وجود تعداد زیاد خریداران وفروشندگان امکان رقابت کامل در بازار فراهم خواهدشد و هیچ یک از خریداران و فروشندگان نمی توانند اثری برروی شرایط و قیمت بازار داشته باشند.
  • تجارت الکترونیکی سبب تحولی در شیوه های کسب و کار خواهدشد که این تحول با افزایش شدید مقیاس تولید، کاهش هزینه های مبادله، کاهش هزینه های توزیع، افزایش رقابت و. .. همگی سبب کاهش هزینه های تولیدشده و خود سبب افزایش رفاه اجتماعی خواهدشد.
  • در بازار کسب و کار الکترونیکی، ادامه حیات شرکت ها و مؤسسات به میزان خلاقیت و نوآوری شرکت در مراحل مختلف تولید و توزیع وابسته است و هر شرکت که نوآور و خلاق باشد، گوی سبقت را از سایر رقبا خواهدبرد و این خلاقیت به کل بازار سرایت می کند و محرکی برای چرخه اقتصادی جامعه خواهدشد.

11- موانع تجارت الکترونیکی

برای راه اندازی کسب و کار الکترونیکی موانعی وجوددارد که شامل موارد زیر است:

  • کمبود دانش و فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیکی و شبکه اینترنت
  • لزوم حمایت از حقوق مصرف کنندگان در تجارت الکترونیکی
  • نبود زیرساخت های حقوقی در استفاده از تجارت الکترونیکی مانند عدم قبول اسناد و امضاهای الکترونیکی
  • امنیت پائین نقل و انتقال وجود الکترونیکی در برخی از کشورها
  • سرعت پائین و نیز محدودیت های استفاده از شبکه اینترنت
  • عدم اطلاع کافی مؤسسات و شرکت های واسطه ای و تولیدی ازمزایای کسب و کار اینترنتی
  • تأمین امنیت لازم و نیز محرمانه ماندن اطلاعات رد و بدل شده

12- M - Business

این سبک از تجارت را که تجارت الکترونیکی ازطریق فناوری بی سیم می دانند، جدیدترین نوع تجارت الکترونیک محسوب می شود. اگرچه این سبک از تجارت هنوز مراحل ابتدایی خود را پشت سرمی گذارد اما تاکنون رشد سریعی را آغاز کرده است. این سبک ازتجارت سبب خواهدشد که کاربران به اطلاعات حساس تجاری و بازرگانی در هر زمان و در هر موقعیتی دست یابند.
فناوری های تشخیص موقعیت مکانی (GPS) امروزه به عنوان راهکاری در توسعه فروش و مدیریت ارتباط با مصرف کننده (CRM) و تجارت شرکت با مشتری (B2C) و شرکت با نماینده فروش (B2E) مورد استفاده قرار می گیرد. در صورت نزدیک بودن قیمت مکانی خریدار به یکی از شعبات فروشنده، امکان تحویل کالا به خریدار در همان موقعیت فراهم خواهدبود.

13- نتیجه

E-commerce صرف نظر از تمامی برتری ها هنوز دارای نقاط ضعفی است. توانایی دسترسی به رایانه های شخصی و سرعت پائین نقل و انتقال اطلاعات برروی بستر اینترنت امکان دستیابی به پایگاه های اینترنتی را با مشکل مواجه می سازد و درنتیجه تأثیر این موارد، اثر تجارت الکترونیکی را کمرنگ می کند ولی با افزایش کاربران اینترنت و سهولت دستیابی به دنیای مجازی اینترنت، تجارت الکترونیکی به دنیای آینده چهره ای دگرگون خواهد بخشید.

نویسنده: وحید نقشینه
اجازه انتشار: قید نشده
نوع: تالیف
منبع اصلی مقاله: روزنامه ایران